İSLÂMIN ŞARTLARI
Kaynak kabul edilen önemli bazı hadis kitaplarında, Hz. Muhammed’e dayandırılan, farklı ifade edilmekle birlikte aynı vurguyu yapan bir hadis rivayet edilir:
“İslâm beş temel üzerine bina edilmiştir. Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın Resûlü olduğuna şehadet etmek, namaz kılmak, zekât vermek, Ramazan ayı orucu tutmak ve haccetmek.” (Kurtubi, 2/183 tefsirinden)
Sahîhi Buharî’de hadisin açıklamasında; bu esasların İslâm’ın tamamı olmadığı, bunların dışında (inanç, ceza, ahlâk, bireyler arası ilişkiler, siyaset gibi) başka esasların da olduğu, ibâdete yönelik bu esasların İslâm’ın beş şartı olarak bilindiği, bu beş esasın İslâm’ın kendisi olmadığı, bütün esaslarla beraber İslâm’ın ele alınması gerektiği, böylelikle İslâm’ın bir bütün olabileceği belirtilmektedir.
Tartışma
Kur’an da İslâm’ın şartları şeklinde bir ayırım olmamakla beraber İslâm’ın nasıl yaşanacağıyla ilgili bir çok işaretler vardır. Bu hadîsi de, peygamberin İslâm’ı sistemleştirme, anlaşılma ve uygulama kolaylığı sağlama amacı çerçevesinde değerlendirmek daha doğru algılamamıza yardımcı olabilir.
Hadiste geçen eylemsel esaslar; “yaptım, bitirdim” diyebileceğimiz türden değil, iç hesaplaşma, paylaşım, etik değerler, düzen-disiplin, kararlılık v.b. konularda, bireysel ve toplumsal geliştirici, erdemsel yükselmeye yardımcı bir yaşam tarzının araçları olarak düşünülebilir.
YARARLANILAN ESERLER
(Kurtubi), İmam Kurtubi, El-Camiu li-Ahkami’l-Kur’an Tercümesi, M. Beşir Eryarsoy
(Buhari), Sahih-i Buhari Muhtasarı/ Saadet Yayınevi 2008